Gijs van Dijk kreeg 130K mee van de PvdA

PvdA-Tweede Kamerlid Gijs van Dijk legde op 8 februari 2022 zijn zetel in de Kamer neer omdat er diverse meldingen binnen waren gekomen over ongewenst gedrag door het Kamerlid. Zijn partij besloot een extern onderzoek uit te laten voeren, waar uiteindelijk uit bleek dat de klachten aannemelijk waren en dus legde de PvdA hem sancties op. Van Dijk liet het er niet bij zitten en ging in beroep bij de beroepscommissie van de PvdA, die hem uiteindelijk – zonder het externe onderzoeksrapport te hebben ingezien – vanwege procedurele redenen in het gelijk stelde. Maar hoe zit het met de conclusies van het onderzoek? Staan die nog overeind? Lilith Magazine wist de hand te leggen op de geheime deal tussen de PvdA en Van Dijk, waarin de partij hem een som met geld meegeeft, én belooft niet meer te bevestigen dat de conclusies uit het externe en onafhankelijke onderzoeksrapport kloppen. 

In februari 2022 geeft de PvdA onderzoeksbureau Bezemer & Schubad (B&S) opdracht om een extern en onafhankelijk onderzoek te doen naar het gedrag van Gijs van Dijk. Over het opgestapte Kamerlid zijn klachten binnengekomen van vermeend ongewenst en/of grensoverschrijdend gedrag, en gedrag dat niet zou stroken met de gedrags- en erecode van de PvdA. De klachten, die onder meer zouden gaan over liegen en het lekken van geheime documenten waaronder de miljoenennota, zijn volgens de PvdA zo ernstig dat een onderzoek onontkoombaar is. 

B&S concludeert in juni van hetzelfde jaar dat de klachten van de meldsters “in hoofdzaak aannemelijk zijn” en daarmee dat Van Dijk zich schuldig zou hebben gemaakt aan een reeks privé en werkgerelateerde misdragingen. Wat de klachten precies zijn, wordt niet helemaal duidelijk, omdat het onderzoeksrapport vertrouwelijk is. Om de vermeende slachtoffers te beschermen tegen eventueel lekken uit het rapport, is met hen afgesproken dat alleen partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent en bestuurs- en verenigingssecretaris Jesse Jansen inzage krijgen in het gehele rapport. Op basis van de conclusie wordt Van Dijk door het partijbestuur berispt: hij mag de komende vier jaar geen functie als volksvertegenwoordiger of bestuurder bekleden. Het oud-Kamerlid laat het er echter niet bij zitten en gaat in beroep bij de beroepscommissie van de PvdA, die hem uiteindelijk ook in het gelijk stelt. 

De commissie schrijft dat het niet kan bepalen of de berisping terecht was, omdat de commissie het rapport niet heeft mogen lezen. Daardoor kan het niet beslissen wat “de impact van de bedoelde gedragingen van Van Dijk op zijn politieke functioneren” was. De beroepscommissie besluit dan ook om de opgelegde maatregelen te vernietigen en het partijbestuur neemt op 28 oktober 2022 het besluit over. De PvdA maakt excuses aan Gijs van Dijk en sluit een deal met hem. Van Dijk krijgt een som geld mee voor juridische kosten (100.000 euro inclusief BTW) en nog eens 30.000 euro om, zo valt in de onderlinge afspraken te lezen, “zijn kans op de arbeidsmarkt te vergroten”. Daarnaast belooft de PvdA niet langer te zullen beweren dat “de conclusies uit het onderzoeksrapport van B&S niet ter discussie staan”, ofwel: de PvdA mag volgens deze afspraak niet langer bevestigen dat de conclusies in het onafhankelijke en externe onderzoeksrapport kloppen. 

Daarnaast schrijft de PvdA in een verklaring op de website op 28 oktober: “Het partijbestuur onderschrijft dat de kwestie draait om meldingen die betrekking hebben op de privésfeer. Daarbij gaat het niet om meldingen die betrekking hebben op seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het spijt het partijbestuur dat die indruk niet eerder is weggenomen.” De PvdA doet de vermeende gedragingen in deze verklaring af als een privézaak, terwijl B&S in de conclusie van het rapport – op basis van de opbrengst van het onderzoek – juist schreef niet overtuigd te zijn dat het gedrag van Gijs van Dijk zich alleen in de privésfeer heeft voltrokken. Het een en ander speelde zich volgens B&S wel degelijk af in de professionele sferen, of had hier invloed op. Dat valt ook in de conclusie te lezen: “[...] één van hen [de vermeende slachtoffers, red.] is in ernstige (beroepsmatige) gewetensnood gebracht en de politieke ambities van een ander zijn gefrustreerd.” Maar door de deal met Van Dijk lijkt de PvdA zichzelf nu gemuilkorfd te hebben en kan de partij het tegendeel niet langer in het openbaar beweren. 

Ook Lilith Magazine heeft het rapport niet ingezien en kan daardoor niets zeggen over de vermeende gedragingen van Gijs van Dijk. Waar het in dit artikel om gaat is de wijze waarop de PvdA de klachtenprocedure heeft opgesteld en de partij omgaat met vermeende slachtoffers.

Gijs van Dijk kreeg vanwege de procedurele fouten en onzorgvuldigheden dus excuses van de PvdA en werd in zekere zin gerehabiliteerd. In verschillende media is er ruimhartig aandacht geweest voor het oud-Tweede Kamerlid, die door wanbeleid van het PvdA-bestuur voor de bus zou zijn gegooid. Zo deed hij zijn beklag op HP de Tijd, waar hij beweerde dat de partij van hem af wilde. “Ik heb relaties verkeerd beëindigd, maar dat heeft niets te maken met mijn functioneren als Kamerlid”, schreef hij. Bij EenVandaag stelde Van Dijk dat er sprake was van een “operatie kapotmaken”: “Dit is niet een operatie om de waarheid boven tafel te krijgen”. 

Uit gesprekken met PvdA’ers, talloze documenten en audioberichten in handen van Lilith Magazine doemt het beeld op van een stuurloos bestuur dat tijdens het hele proces maar wat doet, omdat het de interne procedures niet op orde heeft. Zo worden afspraken met vermeende slachtoffers willens en wetens geschonden, en worden betrokkenen onvolledig of niet geïnformeerd over de gang van zaken. De vertrouwelijkheid van het onderzoek van B&S is bijvoorbeeld een heikel punt. Met de vermeende slachtoffers was afgesproken dat Gijs van Dijk alleen zou worden geïnformeerd over de inhoud, maar deze niet onder ogen zou krijgen. Een aantal melders vreesde dat Gijs van Dijk delen van het rapport zou lekken en daarmee de informatie zou verdraaien, als hij het rapport in handen zou krijgen. Op Joop.nl legde een van de beklaagden, Katinka Simonse (Tinkebell) uit waarom de vertrouwelijkheid voor hen zo belangrijk was: “Ingewikkeld aan al deze verhalen was dat er een grote angst bestond dat verhalen en namen van slachtoffers en betrokkenen naar buiten zouden komen. Omdat veel van de gemelde zaken plaats hebben gevonden binnen de context van de PvdA-fractie, het partijbureau of elders in politieke dan wel ministeriële wereld, zou ook het weglakken van namen nog kunnen leiden naar betrokken personen.” 

Voor de vermeende slachtoffers is dit cruciaal. Eerder had een aantal melders zich teruggetrokken uit het onderzoek omdat ze de situatie niet veilig achtten. In ruil voor bescherming besloten zij toch hun medewerking te verlenen, zo blijkt uit telefoongesprekken. Zij zouden door Esther-Mirjam Sent en Kati Piri overgehaald zijn om toch mee te werken. “Ik ben overgehaald omdat jullie anders misschien wel ten onrechte Gijs uit de kamer hebben laten zetten of daar druk op hebben gezet”, zegt Simonse in één van de telefoongesprekken.

Nadat Gijs van Dijk inzage heeft gekregen in het rapport, komen delen ervan op straat te liggen. Uit een telefoongesprek van 7 oktober 2022 tussen Esther-Mirjam Sent en Simonse valt af te leiden dat Van Dijk ervan wordt beschuldigd delen die hem welgevallig zijn naar de pers te hebben gelekt. Simonse wil van Sent weten hoe zij haar zou beschermen. “Ik ga de aanval kiezen in plaats van de verdediging,” zei de partijvoorzitter in het telefoongesprek over het lekken van de stukken. “Dit accepteer ik niet langer.” Ook adviseerde Sent Simonse in dat gesprek: "Ik denk dat het jou helpt als Gijs ervan beschuldigd wordt dat hij wederom onbetrouwbaar is. En dat het een patroon is dat jij en dat de meldsters hebben gezien, [dat] ook weer doorgaat in de manier waarop hij met het onderzoek omgaat."

Twintig dagen later sloot de PvdA de deal met Gijs van Dijk.

Bijna een jaar later kunnen de vermeende slachtoffers, die tegen heug en meug meewerkten aan het onderzoek, nog steeds fluiten naar hulp of bijstand van de PvdA. Op 8 september 2023 doet Katinka Simonse nog een laatste poging door met de PvdA in gesprek te gaan. Zij eist een schadevergoeding en rehabilitatie. “Het enige dat ze hoeven te doen is publiceren dat mijn motivatie om de klacht tegen Gijs in te dienen, integer was. Daar zou ik zo mee geholpen zijn,” aldus Simonse desgevraagd. “B&S heeft mij laten weten dat dit in het rapport staat, maar de PvdA weigert dit te publiceren.”

Dat procedures bij dit soort zaken verbeterd moeten worden, vindt ook de PvdA. Zo valt in het jaarverslag te lezen:  “Op grond van de drie beroepskwesties rond royement is door de beroepscommissie een brief aan het partijbestuur geschreven over verbetering van de procedure bij dit soort zaken. Daarop is overleg geweest met het partijbestuur over verbetering. Ook de beroepskwestie van het Kamerlid [Gijs van Dijk, red.] is met het partijbestuur geëvalueerd om daarvan te leren.” Wat deze leerpunten dan zijn, is niet meegenomen in het jaarverslag. In het concept-programma van GroenLinks-PvdA geeft de partij wel een inkijkje in hoe het volgens hen dan wél zou moeten. GL-PvdA schrijft: “Er komt een wettelijk kader voor onderzoeksbureaus die onderzoek doen in opdracht van organisaties of bedrijven naar seksueel grensoverschrijdend gedrag of sociale veiligheid. Bedrijven zorgen ook voor een aanpak als onderdeel van hun arbeidsomstandigheden. Zij stellen daarvoor vertrouwenspersonen aan, hebben een transparante klachtenprocedure en werken met hun medewerkers aan het levend houden van een gedragscode en een veilige cultuur.” 

Update 18 september 2023:

In een reactie op vragen van Lilith Magazine schrijft de PvdA:

“n het artikel vraagt Katinka Simonse aan de PvdA te bevestigen dat zij integer een melding indiende. De PvdA heeft nooit iets anders beweerd en kan dit bevestigen.

In uw vragen nodigt u de PvdA uit te speculeren wie stukken gelekt kan hebben. De PvdA wil niet meedoen aan dergelijke speculaties.

Niet alleen met de beroepscommissie, maar breder in de partij is gesproken over hoe in de toekomst procedures verder verbeterd kunnen worden. Dit zal komend jaar schriftelijk worden vastgelegd. Ook zal binnen de partij breder het gesprek worden aangegaan over verantwoord gedrag en de daarbij passende procedures.”