Clarice Gargard's Martin Luther King Speech 2022: waarom verzet?

‘Waarom verzet?’, dit is de vraag waar Lilith co-founder Clarice Gargard antwoord op geeft tijdens haar Martin Luther King-lezing, georganiseerd door Justice & Peace en de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam en mede mogelijk gemaakt door de Haagse Hogeschool en de VU Vereniging - ter ere van de Internationale Dag van de Mensenrechten 2022. Clarice d’r speech gaat over de noodzaak van burgerlijke ongehoorzaamheid of hoe zij het liever noemt: verzet, en de vele vormen die het kan aannemen, toen en nu.

Engelse speech en volledige video onderaan artikel

waarom VERZET?

Ahmed, de vriendelijkste en meest erudiete activist die ik ooit heb gezien, en zijn buren, verzetten zich tegen de gentrificatie in Rotterdam Zuid, een volksbuurt waar veel mensen met een migrantenachtergrond wonen. In mijn documentaire, Ga Terug en Haal Het of Remember What You Forgot, waar ik en vele anderen samen aan hebben gewerkt, zie je hoe hij moet toekijken terwijl de huizen om hem heen tot stof vergaan en zijn buurt verandert - om plaats te maken voor de nieuwe, rijke en vaak witte inwoners. Hij doet zoveel om zich te verzetten. “Waarom,” vroeg ik hem. “Wat is het nut van jouw verzet?”

Wie ben ik

Het is dezelfde vraag waar Martin Luther King, Jr. zich over boog in de Birmingham Jail-brief die de lezing van vandaag inspireerde. Waarom is verzet of burgerlijke ongehoorzaamheid (die voor mij verwisselbaar zijn) nodig? Waarom doen of zouden we het moeten doen? Ik pretendeer niet te weten wat het antwoord op deze vraag was voor MLK. Maar, geïnspireerd door hem, zoals de meesten van ons die op zoek zijn naar een betere wereld, kan ik wel de nood voor verzet trachten te bepleiten. Waarom, verzet? Het is waar ik een groot deel van mijn levenswerk op heb gebaseerd – nu klinkt het alsof ik heel oud ben, maar ik ben vrij jong begonnen.

Ten eerste, wat ik heb geleerd is dat je goed moet weten wie je bent, wil je iets in deze wereld kunnen verwezenlijken. Sommigen van jullie weten misschien wie ik ben, toch is het onbeleefd om jezelf niet netjes voor te stellen. Ik ben Clarice Massa Dequin Gargard. Ik stam af van krijgers, overlevenden, sjamanen en genezers die diep uit het rijke regenwoud en de glooiende heuvels van Liberia vandaan komen. Van de Vai, mijn moeders volk, en de Bassa, mijn vaders. Volgens de overlevering was mijn grootvader een vurige drakenkoning die mijn vader leerde wat het betekende om heerser en overlevende te zijn.

Mijn vader studeerde in de Verenigde Staten waar hij te maken kreeg met segregatie en xenofobie. Mijn moeder vluchtte alleen voor de oorlog (en mijn vader) naar de Verenigde Staten, waar ik geboren ben, om een nieuw leven voor zichzelf op te bouwen. Mijn zus vluchtte samen met mij voor het tweede deel van de oorlog en maakte hier in Nederland een thuis voor ons.

Ik ben een

Overlevende

Waarheidsverteller

Zoeker

De gevonden

Een gebrekkig mens

En goddelijke schepping

Een vechter

Liefhebber

En Maker

TIJDPERK VAN REVOLUTIE

Nu leven we allemaal in dit tijdperk van verzet, revolutie, verandering samen. Je kunt het zien aan de bewegingen die niet alleen zijn ontstaan, maar die ook worden voortgezet, omdat er meestal niets nieuws onder de zon is, alleen verschillende manieren en niveaus om ernaar te kijken. Ik denk aan degenen die strijden tegen neoliberale witte suprematie – waar islamofobie, anti-Aziatisch racisme en antisemitisme ook onder vallen. Het is niet genoeg om het ‘racisme’ te noemen, want het betreft een heel systeem en structuur die de waarde van het ene leven eren, terwijl die een ander devalueren. Die van zwarte, bruine en andere mensen van kleur van de majority world.

Ik denk aan degenen die strijden voor klimaatrechtvaardigheid. Niet alleen groepen als Extinction Rebellion of Fridays for Future, die trouwens zo gedemoniseerd werden dat hun straf voor het beschadigen van kunst in hun poging om de aarde te redden (of je dit nu als een overtreding beschouwt of niet) buitengewoon onevenredig is aan andere soortgelijke 'misdaden'. Ik denk ook aan degenen die Shell willen afschaffen, een bedrijf dat niet alleen bewust al decennia een van 's werelds grootste vervuilers is, maar ook een grote schender van de mensenrechten is. De dingen die ze alleen al in Nigeria hebben gedaan, zouden als misdaden tegen de menselijkheid moeten worden beschouwd.

Ik denk aan de inheemse rentmeesters van land wier oude manieren geridiculiseerd worden, maar van wie we het meest kunnen leren, wanneer we proberen onze planeet te herstellen, genezen en voor ons bewoonbaar te houden. Ik denk aan de activisten die zich inzetten voor mensen met een beperking, die de toekomst letterlijk toegankelijker maken, wat uiteindelijk ten goede komt en het speelveld voor ons allemaal gelijk maakt. Ik denk aan degenen die vechten voor het recht om te bestaan, te zijn en lief te hebben zoals ze zijn, terwijl ze worden aangevallen, waarvan het geweld in Colorado Springs het bewijs is. Ik denk aan leraren en gezondheidswerkers die de straat op zijn gegaan om wat ze waard zijn op te eisen in dit land waar we meer waarde hechten aan geld dan aan ons eigen welzijn en degenen die voor ons zorgen.

Ik denk aan dappere opstandelingen wereldwijd, zoals Oekraïne, Haïti, Afghanistan, Iran. De wereld kijkt nog steeds toe naar hoe één persoon, Mahsa Jina Amini, een revolutie kan ontketenen. Jin, Jihan, Azadi. Verzet dat tot revolutie leidt, is overal. Toch is het belangrijk om te weten dat dit geen incidenten zijn. Om schrijver, dichter, academicus en visionair Audre Lorde te parafraseren: 'Revolutie is zelden een eenmalige gebeurtenis'.

wEET WAAR JE VANDAAN KOMT

Daarom is het ook belangrijk om te weten waar we vandaan komen, en om rekening te houden en ons te verzoenen met het verleden. Omdat je niet volledig aanwezig kunt zijn, noch vooruit kunt gaan, als je niet hebt teruggevonden wat je bent kwijtgeraakt, vergeten of wat je met geweld is ontnomen. Sankofa. Dat is misschien een van de redenen waarom de Nederlandse regering ervoor heeft gekozen om excuses aan te bieden voor sommige wreedheden uit het verleden, terwijl ze hopelijk opwerken naar die die in het heden plaatsvinden. Het is een grote stap voorwaarts in de strijd voor bevrijding. Maar zoals in elke relatie, moet een verontschuldiging worden opgevolgd door actie. Een soort herstel van de schade die in het verleden is aangericht of gedragsverandering in de toekomst. Anders is het gewoon politieke performancekunst om vrijgepleit te worden, zonder daadwerkelijk verantwoordelijkheid te nemen of aansprakelijkheid te erkennen.

Het gerucht gaat dat de Grote Excuses op 19 december zal plaatsvinden. Waarom, weet niemand precies. Wat ik interessant vind, is dat in Suriname sommige organisaties een andere datum hebben geëist, Keti Koti bijvoorbeeld. Ze eisten ook dat koning Willem Alexander degene is die zich verontschuldigt, en hebben aangegeven dat ze liever geen excuses ontvangen van een van de weinige overheidsfunctionarissen die zelf een afstammeling is van tot slaaf gemaakte mensen. Nogmaals, dit is wat je riskeert bij als oprecht handelen politieke performancekunst verwordt. De reactie van sommige van deze Afro-Caribische organisaties is een voorbeeld van hoe verzet, burgerlijke ongehoorzaamheid, kan schuilen in grootse bewegingen, maar ook in de kleinste weigeringen.

Soms kan gewoon rusten (shout out Tricia Hersey van het Nap Ministry) verzet worden. Of alles dat niet past binnen de agenda van dit kapitalistische, witte suprematistische, patriarchale, queer- en transfobische, validistische onderdrukkend systeem. Als je trauma hoogtij viert, kan zelfs je vreugde verzet worden. Toch denken mensen vaak dat je honderd procent goed moet zijn, wat dat ook moge betekenen, om weerstand te bieden of bij te dragen aan verandering. Of ze geloven in de ‘De meeste mensen deugen'-evangelie die hen vertelt dat ze al goed zijn, waardoor ze individuele verantwoordelijkheid vermijden. Deze zijn beide een oversimplificatie van wat het betekent om mens te zijn. Geen van de grote verzetsstrijders, zelfs niet Martin Luther King, Jr., waren onberispelijke mensen, en dat zouden ze ook niet moeten zijn. Dat recht is voorbehouden aan Queen Beyoncé en alleen aan Queen Beyoncé.

Wie is er bang voor WOKE

We zijn allemaal in staat tot groot goed en verschrikkelijk kwaad, afhankelijk van de context. Of iemand al dan niet kan bijdragen aan verandering gaat niet over hoe ‘goed’ het individu is, maar over wat het individu kan toevoegen aan het collectief. Je moet echter wel bereid zijn om je eigen menselijke tekortkomingen onder ogen te zien en te beseffen dat ondanks het feit dat, of misschien juist daarom, we allemaal gebrekkig zijn, jij beslist wie je wilt zijn en wat je wil bijdragen aan de wereld. Dit is ook de reden waarom ik denk dat er veel weerstand is tegen echte positieve verandering. Omdat het van je vraagt om niet alleen je mening in twijfel te trekken, maar ook wie je bent en op welke manier je bijdraagt aan de vernietiging of heruitvinding van de wereld.

Mensen zijn bang voor verandering door wat ze denken te verliezen, waardoor ze niet zien wat er te winnen valt. Dat is ook waar ik geloof dat de angst voor ‘woke’ vandaan komt. Ik hou er niet per se van om me aan labels te houden. Ik zou zeggen dat ik tegen onderdrukking en pro-liefde ben. Maar het woord 'woke' komt oorspronkelijk uit de zwarte gemeenschap en betekent niets meer dan het bewustwordingsproces rond systemische en institutionele sociale onrechtvaardigheid. Ik kan me inbeelden dat als je bang bent voor verandering, omdat je daar aan de verkeerde kant van staat, woke zijn je inderdaad bang zou maken. Dat betekent echter niet dat er geen donkere kant is aan de strijd voor gerechtigheid. Het is wat sommigen 'cancel culture' noemen, maar anderen met meer inzicht als ‘accountability’ (het eisen dat iemand zich ter verantwoording stelt) of ‘call out’ culture (iemand publiekelijk op het matje roepen en voor de leeuwen gooien) zouden bestempelen.

Omdat we geen voorbeelden hebben van hoe een rechtvaardige, compassievolle, gelijkwaardige en duurzame wereld eruit zou zien, hebben we de neiging om - in onze zoektocht hiernaar - dezelfde strafsystemen te reproduceren. Een praxis die ons vertelt dat men zich aan bepaalde onuitgesproken regels – en daarmee bedoel ik niet ‘wetten’ of ‘wangedrag’ – moet houden of hiervoor onevenredig afgestraft en bestraft wordt. Vaak uitgevoerd door mensen die veilig op de achtergrond blijven, en bevelen schreeuwen naar hen die recht in de vuurlinie staan. Dit is iets dat we moeten afleren, zowel in de manier waarop we met onszelf als hoe we met anderen omgaan. 'Het gereedschap van de meester', zoals Lorde stelt, 'zal het huis van de meester nooit ontmantelen.' Net zoals zelfbewustzijn zonder politiek bewustzijn zich tot narcisme kan ontwikkelen, zo kan politiek bewustzijn zonder zelfbewustzijn gemakkelijk leiden tot rigide zelfingenomenheid.

Dit is waarom ik uiteindelijk niet onder de indruk ben van wie alle juiste woorden kent, het meest uitgesproken is over sociale rechtvaardigheid, wie de nieuwe regels het beste volgt en alle vinkjes kent of weet te benoemen. Want verandering gaat niet over iets symptomatisch of externs. Het is geen prestatie om een beloning te krijgen zoals het kapitalisme ons leert. Het gebeurt in ons en straalt vervolgens uit om alle systemen van onderdrukking te doordringen - als we tenminste willen dat verandering blijvend is. Echte verandering vertelt ons niet alleen hoe je in het hoofd denkt dat dingen zouden moeten zijn, maar vooral hoe je dat in het hart voelt.

Kantelpunten

In mijn documentaire probeer ik de vraag te beantwoorden of de Black Lives Matter-protesten van 2020 – een van de, zo niet de grootste antiracismeopstand wereldwijd ooit – een kantelpunt was. Koortsachtig zocht ik naar antwoorden, in Nederland, Suriname en Curaçao. Door verhalen te vertellen over zwarte levens en zwart verzet dat niet vanuit Amerikaans perspectief komt. Ik wilde dat we onze eigen herinneringen zouden onthouden, en niet alleen de herinneringen die het meest voorkomen in de media en de westerse samenleving. Dus ik sprak met en portretteerde Marian Markelo, Rachel Winter, André Mosis, Konrad Babel, André Reeder, Ahmed Abdellahi, Tarim Flach, Lulu Helder, Jeanne Henriquez, Gina en Lucien Lafour, Inez Liem, Malique Mohamud, Zenzy Blindeling en Dorenia Babel.

Namen van verzetsstrijders, moeders, vaders, kunstenaars, futuristen, spiritisten en change makers waarmee we allemaal kennis moeten maken. En we zouden meer moeten toevoegen aan de lijst die dan wel al uitgebreid is, maar helaas geen deel uitmaakt van ons cultureel archief. Dat is tevens de reden waarom we het verleden vergeten en gedoemd zijn dezelfde fouten te herhalen. Het geweld waarmee Kick Out Zwarte Piet te maken kreeg toen ze bijvoorbeeld in Staphorst waren, was gruwelijk, maar het was niet de eerste keer in de geschiedenis dat zoiets gebeurde. Tegelijkertijd laat het portretteren van de Zwarte Piet is Zwart Verdriet-beweging, die in 1996 met deze anti-Zwarte-Piet-protesten begon, ook zien dat we sindsdien een lange weg hebben afgelegd.

Aan het einde van mijn zoektocht besefte ik dat de antwoorden op mijn vragen, zoals met bijna alles, bij onszelf liggen. Dat wij degenen zijn die bepalen wat het kantelpunt is, afhankelijk van de actie die we ondernemen en de intenties die daarmee gepaard gaan. Maar het hangt ook af van hoe goed we kunnen omgaan met alle wonden en pijn die we oplopen op de turbulente en belemmerende weg naar vrijheid.

De weg naar transformatie

Aan het einde van deze zoektocht werd ik ook herinnerd aan wijlen feminist en revolutionaire profeet van de liefde, bell hooks, die ons vertelt dat helen een onderdeel moet zijn van bevrijdingsbewegingen: liefde als politieke daad. Zelfs in woede kan liefde aanwezig zijn, als het een woede is die voortstuwt en niet slechts vernietigt. In het hoofdstuk Love as the practice of freedom, uit het boek Outlaw Culture (1994), verwijst ze naar King. “Om onze politiek van gewonde lichamen te helen, moeten we onze toewijding aan een visie herbevestigen van waar King in het essay ‘Facing the Challenge of a New Age’ naar verwees als een oprechte toewijding aan vrijheid en rechtvaardigheid voor iedereen. Mijn hart zingt zich als ik King's essay lees; Ik word eraan herinnerd waar echte bevrijding ons heen leidt. Het leidt ons voorbij weerstand tegen transformatie. King vertelt ons dat "het einde verzoening is, het einde verlossing is, het einde de oprichting van de geliefde gemeenschap is.”

Op het moment dat we ervoor kiezen om lief te hebben, beginnen we ons te verzetten tegen overheersing, tegen onderdrukking. Op het moment dat we ervoor kiezen om lief te hebben, beginnen we richting vrijheid te gaan, om te handelen op een manier die onszelf en anderen bevrijdt. Die actie is het getuigenis van liefde als de praktijk van vrijheid. Verzet is de poort naar transformatie, zoals hooks stelt, de transformatie van deze wereld. En ‘een andere wereld is mogelijk’, schrijft schrijver en denker Arundhati Roy in An Ordinary Person's Guide to Empire. “Op een rustige dag hoor ik haar ademen.”

een druppel in the grand scheme of things

Het kan voor sommigen lijken alsof verzet niets met jou persoonlijk te maken heeft. Maar als ik iets heb geleerd in mijn leven, carrière, of tijdens het maken van deze documentaire, dan is het dat het individu ertoe doet, maar niet los van het collectief bestaat. Dat er verschillende vormen van verzet zijn die leiden tot transformatie, voortgezet door verschillende mensen die door tijd en ruimte aan elkaar gekoppeld zijn. Dat zo zeker als er sterren aan de hemel fonkelen, voor en na ons bestaan, we allemaal verbonden zijn in ons verlangen naar verandering, rechtvaardigheid, zelfbeschikking en liefde. En we allemaal impact kunnen hebben. We zijn maar een druppel in the grand scheme of things, maar ook: Wij. Zijn. Een. Druppel. In. The. Grand. Scheme. Of. Things.

“Geweldloze directe actie streeft ernaar zo'n crisis te creëren en zo'n creatieve spanning te laten ontstaan dat een gemeenschap die voortdurend heeft geweigerd te onderhandelen, gedwongen wordt de kwestie onder ogen te zien. Het probeert het probleem zo te dramatiseren dat het niet langer kan worden genegeerd. Er is een soort constructieve geweldloze spanning die nodig is voor groei.” – Martin Luther King Jr., ‘Letter from the Birmingham Jail’, 1963. Dit was waar in 1963 en is het nog steeds in 2022. Want, wanneer werden vrijheden die de heerschappij van de elite, van onderdrukkende en onmenselijke systemen, bedreigen, ooit vrijelijk erkend, wanneer dat vriendelijk wordt gevraagd?

Degenen die zich verzetten zien niet wat ze verliezen, omdat ze gericht zijn op wat er te winnen valt. Omdat ze geïnspireerd blijven door de fluistering van die mogelijkheden, de belofte van groei, verandering en wat we samen tot stand kunnen brengen. Dat is wat hen – zij die vrijheid nastreven, op welke manier dan ook - drijft. Waarom, verzet? Met dit alles in gedachten, vraag jezelf: hoe kan ik het me in godsnaam veroorloven om me niet te verzetten?

ENGLISH

Why, resistance?

Ahmed, the friendliest and most erudite activist I’ve ever seen, and his neighbors, are resisting the gentrification of Rotterdam Zuid, a working-class neighborhood where a majority of people with migrant background live. As is shown in my documentary Ga Terug en Haal Het or Remember What You Forgot, that I worked on with many others, he is forced to watch as the homes around him crumble back to dust and to see his neighborhood change - to accommodate the new, rich, and often white inhabitants.

He puts himself through so much.

“Why?” I asked him. “What is the point of your resistance?”

It’s the same question Martin Luther King, Jr. wrote about in the Birmingham Jail letter that inspired today’s lecture. Why is resistance or civil disobedience (as these are interchangeable to me) necessary? Why do we or should we do it?

I wouldn’t dare pretend to know the exact answer for MLK. However, inspired by him, as most of us who are in search of a better world, I can make the case for resistance.

Why, resistance? It’s what I’ve based a good portion of my life’s work on – I know it sounds like I’m really old, but I started pretty young.

who am I

Firstly, what I’ve learned is that to be able to achieve anything in this world, you must know who you are. Some of you might know who I am, but it’s still bad manners to not introduce yourself properly.

I Am Clarice Massa Dequin Gargard.

I come from a lineage of warriors, survivors, shamans, and healers originating from deep in the lustrous rainforest and rolling hills of Liberia. From the Vai, my mother’s people, and the Bassa, my father’s. As the legend tells it, my grandfather was a fierce dragon king who taught my father what it meant to be a ruler and survivor. My father studied in the United States where he had to deal with segregation and xenophobia. My mother fled alone from the war (and my father) to the United States, where I was born, to create a new life for herself. My sister fled from the second part of the war, with me, and made a home for us here in the Netherlands.

I Am A –

Survivor

Truthteller

Seeker

The Found

A Flawed human being

And Divine Creation

A Fighter

Lover

And Creator

Who Are You?

Now, we are all living in this age of resistance, revolution, change together. You can tell by the movements that have not only arisen but are being continued, as there is usually nothing new under the sun, only different ways and other levels to view it.

era of revolution

I’m thinking of those who fight against neoliberal white supremacy – which includes islamophobia, Asian hate, and antisemitism. It is not enough to call it ‘racism’, because it’s about a whole system and structure that uphold the value of one life, whilst they devalue another. Those of Black, brown, and other people of color of the majority world.

I’m thinking of those who are fighting for climate justice. Not just groups like Extinction Rebellion or Fridays for Future, who, by the way, get so demonized, that their punishment for violating art in pursuit to save the earth (whether you believe it a violation or not) is extremely disproportionate to other similar ‘crimes’. I’m also thinking of those looking to abolish Shell, a corporation that not only has consciously been one of the world’s leading polluters for decades but is also a major violator of human rights. What they’ve done in Nigeria alone should be considered crimes against humanity.

I’m thinking of the Indigenous Stewards of Land whose old ways have been ridiculed, but who are the ones we can learn from the most, when attempting to restore and heal our planet and keep it inhabitable for us.

I’m thinking of the disability justice activists, who are quite literally making the future more accessible, which eventually benefits and levels the playing field for us all.

I’m thinking of those fighting for the right to exist, be and love as they are, whilst under attack, the violence at Colorado Springs being proof of that.

I’m thinking of teachers and health care workers, who have taken to the streets to ask for what they’re worth, in this country where we value money more than our own well-being and those who provide it.

I’m thinking of brave resisters worldwide, like Ukraine, Haiti, Afghanistan, Iran. As the world is still watching how one person, Mahsa Jina Amini, can ignite a revolution.

Jin, Jihan, Azadi.

Resistance leading to revolution is everywhere. Yet it’s important to know that these are not isolated incidents. To paraphrase writer, poet, academic and visionary Audre Lorde: ‘Revolution is rarely a one-time event’.

know where you come from

This is why it’s also important to know where we come from and to reckon or reconcile with the past. As you cannot be fully present, nor move forward, if you haven’t retrieved what you have lost, forgotten or what was forcibly taken from you.

Sankofa.

That is perhaps one of the reasons why the Dutch government has chosen to apologize for some of the atrocities in the past, hopefully working their way up to those in the present. It is a major step forward in the struggle for liberation.

But like in any kind of relationship, an apology must be followed by action. Some sort of restoration of the harmdoing of the past or of change of behavior in the future. Or else it’s just a political performance to be absolved of guilt, without actually taking responsibility or accountability.

Rumor has it that the Great Apology will take place on the 19th of December. Nobody knows why, exactly. What I find interesting is that in Suriname some organizations have demanded a different date, Keti Koti for example, but also that King Willem Alexander be the one to apologize. And they’ve expressed that they’d rather not receive the apology from one of the few government officials who himself is a descendant of enslaved people. Again, this is what you risk happening when genuine gestures become political performances.

The response of some of these Afro-Caribbean organizations is an example of how resistance, civil disobedience, can reside in the grandest of movements, but also the smallest of refusals.

At times just resting (shout out to Tricia Hersey from the Nap Ministry) can become resistance. Or anything that doesn’t fit into the agenda of this capitalist, white supremacist, patriarchal, queer- and transphobic, ableist oppressive system.

When your pain is rampant, sometimes even your joy becomes resistance.

Yet, people often think that you must be a hundred percent good, whatever that may mean, to resist or contribute to change. Or they adhere to the ‘De meeste mensen deugen’- gospel, which tells them that everyone is already good, so it makes them avoid individual responsibility. Those are both an oversimplification of what it means to be human.

None of the great resisters, not even Martin Luther King, Jr., were flawless human beings, nor should they be. That right is reserved for Queen Beyoncé, and Queen Beyoncé only.

who is afraid of woke

We are all capable of great good and horrendous evil, depending on the context. Whether or not one can contribute to change is not about the performance of ‘good’ by the individual, but about how the individual can contribute to the collective.

You should however be willing to face your own human flaws and realize that despite or maybe because we’re all flawed, you decide who you want to be and how you want to show up.

This is also why I think there is a lot of resistance to true positive change. Because it asks of you not just to question your views, but who you are, how you are showing up in the world and in which way you’re contributing to its destruction or reimagining.

People fear change because of what they think they’re losing, which prevents them from seeing what there is to gain.

Which is also where I believe the fear of ‘woke’ comes from. I don’t necessarily like adhering to labels. I would say I’m anti-oppression and pro-love. But the word ‘woke’ stems from the Black community and means nothing more than the process of awareness around systemic and institutional justice issues. I guess if you’re afraid of change because you’re on the wrong side of it, being woke would scare you.

However, that doesn't mean that there isn’t a darker side to the struggle for justice. It is what some call ‘cancel culture’. But others with more insight would label ‘accountability’ or ‘call out’ culture.

Because we have no examples of what a just, kind, equal and sustainable world would look like, we tend to mirror the same punitive systems in search of it. Practices that tell us one must adhere to certain unspoken rules - I’m not referring to laws or occurrences of misconduct -, or else be punished and penalized disproportionately for it. Sometimes done by people in the back who shout commands at those standing directly in the line of fire.

This is something to unlearn, both in how we treat ourselves and how we treat others. ‘The master’s tool’, as Lorde states, ‘will never dismantle the master's house.’ Just as self-awareness without political awareness can become narcissism, so can political awareness without self-awareness easily turn into rigid self-righteousness.

This is why I’m ultimately not impressed by who knows all of the right words, is the most vocal on issues of justice, who is the best at following the new rules and checks all the boxes. Because change is not about anything symptomatic or external.

It is not a performance to get a reward like capitalism teaches us. It happens in us and radiates out to permeate all systems of oppression – if we want change to last, at least. It tells us not just what you think should be in your mind, but what is present in your heart.

turning point

In my documentary I try to answer the question of whether the Black Lives Matter-protests from 2020 – one of the, if not the largest antiracism uprising worldwide ever – were a tipping point. I searched feverishly for answers, in the Netherlands, Suriname and Curaçao. By telling a story about Black lives and Black resistance that isn’t centered in narratives from the US, I wanted us to remember our own memories, and not just those that are most prevalent in media and Western society.

So, I spoke to and depicted Marian Markelo, Rachel Winter, André Mosis, Konrad Babel, André Reeder, Ahmed Abdellahi, Tarim Flach, Lulu Helder, Jeanne Henriquez, Gina en Lucien Lafour, Inez Liem, Malique Mohamud, Zenzy Blindeling and Dorenia Babel. Names of resistance fighters, mothers, fathers, artists, futurists, spiritualists and change makers with which we should all make acquaintance. And we should add more to the list that is already extensive, but not a part of our cultural archive, which make us forget and doomed to repeat the same mistakes.

The violence that Kick Out Zwarte Piet faced when they were in Staphorst, for example, was horrific, but it was not the first time in history something similar happened. And simultaneously, portraying the Zwarte Piet is Zwart Verdriet movement in my documentary, who started these anti-Pete protests in 1996, also shows us that we have come a long way since then.

At the end of my search, I realized the answers to my questions, as with almost everything, reside within us. That we are the ones who decide what the tipping point is, depending on the action we take and the intentions that accompany our actions. But it also depends on how well we can deal with all of the wounds and pain that is afflicted on the turbulent and obstructive road to freedom.

the road to transformation

At the end of my search, I was also reminded of the late feminist and revolutionary prophet of love bell hooks who tells us that healing must be a part of liberatory movements: love as a political act. Even in anger, love can dwell, if it is a rage that propels and not solely destroys. In the chapter Love as the practice of freedom, from her book Outlaw Culture (1994), she references King.

“To heal our wounded body politics, we must reaffirm our commitment to a vision of what King referred to in the essay ‘Facing the Challenge of a New Age’ as a genuine commitment to freedom and justice for all. My heart is uplifted when I read King's essay; I am reminded where true liberation leads us. It leads us beyond resistance to transformation. King tells us that “the end is reconciliation, the end is redemption, the end is the creation of the beloved community.”

The moment we choose to love, we begin to move against domination, against oppression. The moment we choose to love, we begin to move towards freedom, to act in ways that liberate ourselves and others. That action is the testimony of love as the practice of freedom.”

Resistance is the gateway to transformation, as hooks states, the transforming of this world. And ‘another world is possible’, as writer and thinker Arundhati Roy writes in An Ordinary Person's Guide to Empire. “On a quiet day I can hear her breathing.”

a drop in the grand scheme of things

It can easily seem like resisting has nothing to do with you. But, if I have learned anything in my life, career, or whilst making this documentary, it is that the individual matters, but does not exist separately from the collective. That there are different forms of resistance that lead to transformation, carried out by different people who are linked, through all time and space. And that as certain as the stars in the skies linger, before and after our existence, we are all responsible and connected in our desire for change, justice, self-determination, and love. And we can all have impact.

We are but a drop in the grand scheme of things but also: We. Are. A. Drop. In. The. Grand Scheme. Of. Things.

“Nonviolent direct action seeks to create such a crisis and establish such creative tension that a community that has constantly refused to negotiate is forced to confront the issue. It seeks so to dramatize the issue that it can no longer be ignored. There is a type of constructive nonviolent tension that is necessary for growth.” – Martin Luther King Jr., ‘Letter from the Birmingham Jail’, 1963

This is something that was true in 1963 and remains true today in 2022. Because when in history have liberties that threaten the dominion of the elite, oppressive and dehumanizing systems ever been recognized freely, when asked nicely?

Those who resist do not see what they are losing, because they are so much more focused on what there is to gain, that they remain inspired by the whispers of those possibilities, the promise of growth, change and what we can create together.

That is what has, does and will propel those who strive for freedom in whichever way they can.

Why, resist? With all of this in mind, ask yourself: how the hell can I afford not to?

Lilith MagazineDecember 15, 2022